oryginalna42@pino.pl

 Adaptacja do ciemności – przystosowanie się oka do widzenia w ciemności. Pewne komórki zwojowe w siatkówce reagują na oświetlenie dokładnie tak, by można było wyjaśnić obserwowane efekty oddziaływania światła na zachowanie . Mamy trzy rodzaje komórek dokonujących transdukcji światła na impulsy nerwowe. Aspekt barwy – odcień barwy Czystość informacji napływających tworzy wrażenie nasycenia; czyli tego, jak głęboko wydaje się barwa. Amplituda fal świetlnych tworzy wrażenie jasności lub jaskrawości – tego ile występuje światła. Barwa powstaje w wyniku dwóch odrębnych procesów. Trójchromatyczna teoria widzenia barw -  widzenie barw wynika z kombinacji impulsów neuronowych pochodzących od trzech różnych rodzajów receptorów, z których każdy reaguje najsilniej na różną długość fali. Jeden rodzaj czopków jest reaktywny na światło o długości fali widocznej jako odcień żółtego. Drugi – długości fali widocznej jako zielony, trzeci  - fioletowy. Mieszanina trzech rodzajów sygnałów reakcji jest różna dla każdej z ogromnego zakresu długości fal i to właśnie ta mieszanina jest decydującym sygnałem dla mózgu. To widzimy nie zostało zaabsorbowane przez farby. Farba żółta absorbuje wszystkie długości fal, prócz tej, która kryje się za naszym spostrzeganiem żółtego. Ta fala jest odbijana więc dociera do oczu  kiedy miesza farby. Długości fal absorbowane przez każdy rodzaj farby składają się na to, co jest absorbowane przez całą mieszaninę. Teoria widzenia barwnego oparta na procesach przeciwstawnych -  jeśli barwa występuje, to powoduje ona, ze komórki ją rejestrujące hamują spostrzeganie barwy komplementarnej (tj. czerwona do zielonej) Oprócz mieszaniny jest tez powidok – obraz pozostawiony przez poprzednie spostrzeżenie. Czopki łączą się ze specjalnego rodzaju komórkami w siatkówce i ciele kolankowatym bocznym : czerwono-zielonych,  żółto-niebieskich, czerwono-białych komórek przeciwstawnych, przeciwstawne barwy w każdej parze. Kiedy komórki te rejestrują długości fal tworzących barwę niebieską, wówczas hamują spostrzeganie długości fal tworzących barwę żółtą, i vice verso. Proces ten pomaga rozróżniać barwy o podobnej długości fal tj. zielona i żółtą. Powidok  występuje wtedy, gdy jeden przedstawiciel pary komórek przeciwstawnych hamuje drugi a następnie uwalnia go. W trakcie tego procesu odcień poprzednio hamowany chwilowo dominuje, tworząc powidok. Ślepota barw – niezdolność, albo nabyta (uraz mózgu) albo odziedziczona, do spostrzegania barw. Większość daltonistów nie odróżnia czerwonego od zielonego – mają geny  w czopkach wytwarzające podobne pigmenty. Osoby z krótkowzrocznością (skupienie wzroku na odległych przedmiotach)  - gałka oczna jest zbyt długa, by we właściwy sposób mogła skupić obraz na siatkówce.  Dalekowzroczność -   gałka oczna jest skrócona, lub tez jest za cienka soczewka. Astygmatyzm -  ubytek w krzywiźnie rogówki lub soczewki powodujący wyraźne zamazanie obrazu. Katarakta – zmętnienie części soczewki oka , powoduje zamazane widzenie, nadwrażliwość na światło.

 WZROK Wrażenia – uświadomienie sobie właściwości  jakiegoś przedmiotu lub zdarzenia. Które zachodzi, gdy jakiś rodzaj receptora jest stymulowany. Powstają, gdy wystarczająca ilość energii fizycznej uderza w organ zmysłu, tak,  że komórki receptora wysyłają impulsy nerwowe do mózgu. Podrażnienia wzrokowe powstają w oku i w tych częściach mózgu, które rejestrują napływające dane wzrokowe. Spostrzeżenie – akt organizowania i interpretowania danych zmysłowych, tak by sygnalizowały one konkretny przedmiot lub zdarzenie. Opiera się na dwóch rodzajach przetwarzania informacji a) nie widzi się odrębnych plam i linii ale powierzchnię i przedmioty, b) powierzchnie i przedmioty nie maja znaczenia, są po prostu formatami. Spostrzeżenie polega na rozpoznawaniu i identyfikowaniu tego co widzimy. WRAŻENIA WZROKOWE Psychofizyka – dziedzina badająca związki pomiędzy zdarzeniami fizycznymi i odpowiadającym im doświadczeniem tych zdarzeń. Próg – punkt, na którym stymulacja jest na tyle silna by mogła być zauważalna. Próg absolutny -  najmniejsza ilość bodźca potrzebna do wykrycia jego obecności. Ledwo dostrzegalna różnica (IND) – wielkość różnicy w zakresie właściwości bodźca niezbędna,  by obserwator zauważył, ze wystąpiła zmiana. Prawo Webera  - procent wielkości zmiany jest konieczny do wykrycia różnicy Teoria detekcji sygnałów -  dlaczego ludzie w takich a nie w innych sytuacjach wykrywają sygnały, które są zawsze zanurzone w szumie.  Wrażliwość sensoryczna – w detekcji sygnałów poziom progu, przy którym rozróżnia się pomiędzy bodźcem a szumem: im niższy próg tym większa wrażliwość sensoryczna. Amplituda -  długość najdalej położonych punktów w fali świetlnej. Częstotliwość – tempo w jakim fale świetlne przesuwają się obok danego punktu. Długość fal – czas pomiędzy osiągnięciem kolejnych, szczytowych punktów fal światła, które fale odpowiadają wyższej częstotliwości. Oko mózgu Transdukcja – proces, poprzez który, energia fizyczna jest przetwarzana przez neuron czuciowy na impulsy neuronowe. Światło wchodzi do oka przez źrenice, która otacza okrągły mięsień (tęczówkę), ta zmienia wielkość źrenicy, by wpuścić więcej lub mniej światła, które skupione jest głównie przez rogówkę (przezroczyste pokrycie oka), a następnie jeszcze bardziej skupione prze soczewkę, która się napina. Akomodacja – automatyczne dostosowanie oka do widzenia z różnych odległości – gdy mięśnie zmieniają kształt soczewki tak, że skupia ona na siatkówce światło pochodzące z przedmiotów znajdujących się bliżej lub dalej. Z wiekiem soczewka staje się grubsza: mniej elastyczna ( krótkowzroczność).Decydujący moment w transdukcji jest w siatkówce – warstwie tkanek w tylnej części oka o grubości kartki papieru Centralna część siatkówki zawiera gęsto uporządkowane komórki przetwarzające światło na impulsy nerwowe, a obszar ten – tzw. dołek środkowy – daje nam najostrzejsze obrazy. Za przetwarzanie światła na impulsy nerwowe, odpowiedzialne są dwa rodzaje komórek w siatkówce 1) pręcik – komórki bardzo wrażliwe na światło, lecz rejestrują jedynie odcień szary, 2)czopki – najsilniej reagują na jedną z trzech długości i odgrywają kluczową role w odróżnianiu barw. Oko ma 100 – 120 pręcików, 5 -6 mln czopków, są najczęściej upakowane w pobliżu dołka środkowego, a pręciki znajdują się wszędzie w obrębie siatkówki z wyjątkiem dołka środkowego. Aksony komórek siatkówki w każdym oku gromadzą się w jedną dużą wiązkę zwana nerwem wzrokowym – przenosi impulsy z siatkówki do mózgu.

 Geny mają wpływ na nas od momentu poczęcia i dalej oddziaływają na każdym etapie naszego życia. Dziedziczenie to przekazywanie cech poprzez pojedyncze elementy dziedziczenia (geny), z których każdy działa oddzielnie 1) Z każdej cechy potomek dziedziczy element od każdego z rodziców 2) Niekiedy jeden z elementów dominuje nad tym drugim, i to właśnie skutki jego działania są widoczne. Jeżeli element jest dominujący to zwiemy go recesywnym. Kwas dezoksyrybonukleinowy (DNA) – to molekuła zawierająca gen. Genotyp – kod genetyczny noszony przez organizm. Fenotyp – obserwowana struktura lub zachowanie organizmu. Dziedziczenie złożone – łączne działanie kombinacji genów współpracujących ze sobą. Geny wpływają na nasze zachowanie. Mutacja to zmiany fizyczne różnych genów, tworzące różne zachowania. Geny odgrywają główną rolę w kształtowaniu naszych zdolności, ale nie mogą całkowicie z góry programować struktury mózgu. Często używane połączenia pomiędzy neuronami w różnych częściach mózgu są zachowywane, natomiast inne, których nie używa się za często, są usuwane – proces eliminowania pewnych połączeń neuronowych.. Usuwanie jest jednym ze sposobów dokonywania zmiany w mózgu w miarę doświadczenia świata. Zmiany te stanowią integralną część plastyczności mózgu czyli jego zdolności do zmiany pod wpływem doświadczenia. Tworzone są również nowe połączenia. Nawet dorosły mózg jest zdolny do zupełnego przeorganizowania. Plastyczność jest widoczna najbardziej w wypadkach tj. 1 w niemowlęctwie i dzieciństwie, gdy mózg jest kształtowany poprzez interakcje ze środowiskiem, 2 kiedy zmienia się ciało, gdy zachodzą zmiany w danych pochodzących od zmysłów, 3 kiedy uczymy się czegoś nowego albo przechowujemy informację nowe, 4 jako rekompensata po urazie mózgu. Wiele genów nadal jest aktywnych przez całe nasze życie, wiele zmienia swoje działania, produkuje białko lub nie, wiele jest wyłączanych i włączanych aby ponownie produkować. Geny mogą oddziałowywać na środowisko, które może  regulować aktywność genów. Interakcja bierna – gdy ukształtowane genetycznie skłonności rodziców lub rodzeństwa tworzą środowiska przyjmowane biernie przez dziecko.  Interakcja wokatywna -  gdy uwarunkowane genetycznie cechy pozostają pod wpływem zachowania innych ludzi. Interakcja aktywna – ludzie z wyboru  stawiają się w określonych sytuacjach a unikają innych.

 Hipokamp  Jest to struktura odgrywająca główną rolę w procesie wprowadzania nowych informacji do banków pamięci mózgu, uruchamia procesy, które przechowują nowe informacje w innych obszarach mózgu. Ciało migdałowate Jest to struktura o kształcie migdała, umieszczona w pobliżu hipokampa. Odgrywa szczególną role w emocjach tj. gniew, strach ( odczytywanie emocji z wyrazu twarzy) Podwzgórze i ciało migdałowate są kluczowymi elementami układu limbicznego. Zwoje podstawy rozmieszczone są po zewnętrznych stronach wzgórza i uczestniczą w planowaniu i wykonywaniu ruchów oraz w tworzeniu nawyków. Pień mózgowy Jest to struktura leżąca u podstawy mózgu, która podaje informacje do rdzenia kręgowego i je od niego odbiera. Rdzeń przedłużony w najniższej części pnia mózgowego jest istotny dla automatycznej kontroli oddychania, przełykania i krążenia krwi. Pień trzony zawiera liczne mniejsze struktury zwane tworem siatkowatym złożonym z dwóch głównych części:  I Występująca – siateczkowaty układ aktywujący – czuwanie i gotowość do działania. Wytwarza tez neuromodulatory, wpływające na działanie wielu obszarów mózgu. Modulatory te są zaopatrzone w długie aksony, sięgające do innych obszarów mózgu i zmieniają funkcjonowanie odległych neuronów. II Most – łączący pień mózgowy z móżdżkiem. Ma on różne funkcje począwszy od snu aż po kontrolę mięśni zaangażowanych w ekspresje twarzy. Móżdżek  Związany jest po części z koordynacją fizyczną i w wielu funkcjach poznawczych.

UKŁAD WEWNĄTRZ WYDZIELNICZY Hormony – substancje chemiczne wytwarzane przez gruczoły dokrewne. Mogą działać jako neuromodulatory. Ośrodkowy Układ Nerwowy jest powiązany z układem wewnątrzwydzielniczym tworzącym hormony. OUN nie tylko zawiaduje układ wewnątrzwydzielniczy ale i otrzymuje od niego informacje. Gruczoły dokrewne wydzielają substancje do krwiobiegu np. testosteron (chłopcy), estrogen (dziewczyny), kortyzol pomada rozładować stres poprzez rozkładanie białek i tłuszczów i zamienianiu ich na cukier. Przysadka mózgowa to tzw. „gruczoł – matka” kontroluje inne gruczoły ale sam jest kontrolowany przez mózg.

Sondowanie mózgu. Lezja – obszar upośledzonej tkanki. Udar – powstaje w wyniku niedocierania krwi do jakiegoś obszaru, i w tym obszarze obumierają neurony. Techniki zapisu: Elektroencefalograf (EEG) rejestruje prąd elektryczny wytwarzany przez mózg. Elektroencefalogram (EEM) – zapis aktywności elektrycznej w czasie, która wytwarza ślad impulsów w różnych częstotliwościach. Mikroelektroda – malutka sonda umieszczona w mózgu celem rejestrowania aktywności elektrycznej pojedynczych komórek. Neuroobrazowanie -  skanowanie mózgu tworząca obrazy funkcjonowania neuronów.  Tomografia komputerowa (CT) – trójwymiarowy obraz mózgu za pomocą promieni rentgenowskich . rezonans magnetyczny (MRI)  właściwości magnetyczne do uzyskania obrazu struktury mózgu. Pozytywna tomografia emisyjna (PET) – neuroobrazowanie przy niewielkim promieniowaniu, by śledzić pochłanianie krwi lub energii w mózgu. Funkcjonalny rezonans magnetyczny (FMR) wykrywa ilość tlenu dostarczonego do określonego miejsca w mózgu. Stymulacja: Środkowa stymulacja magnetyczna(TMS) mózg jest stymulowany z zewnątrz poprzez umieszczenie zwoju przewodów na głowie osoby badanej i dostarczenie impulsów magnetycznych. Pola magnetyczne są tak silne, ze pobudzają neurony znajdujące się pod tym zwojem.. Część pasa ruchowego w prawej połowie mózgu kontroluje palce lewej dłoni, a lewa poło mózgu – prawej dłoni.

 Co widać w mózgu. Pierwszą rzeczą pod czaszka są opony – trzy ochronne ułożone warstwowo błony pokrywające mózg. Pod oponami na powierzchni samego mózgu jest sieć naczyń krwionośnych. Mózg jest podzielony na 2 części : lewą półkulę i prawą półkule. Każda dzieli się na 4 części tzw. płaty: -potyliczny (z tyły), - skroniowy (pod skronią, przed uszami), - ciemieniowy (w górnej tylnej części mózgu, ponad płatem potylicznym), - czołowy (za czołem). Obie połowy połączone są ciałem modzelowatym zbudowanym z około 250 – 300 mln włókien nerwowych. Na powierzchni mózgu jest pofałdowana różowo szara powierzchnia samego mózgu – jest to kora mózgowa o grubości ok. 2 mm wypełniona ciałami komórek nerwowych nadających jej charakterystyczny kolor- „istota szara”. Kora ma wiele wgłębień (bruzdy) i wypukłości ( zwoje). Pod kora znajduje się duża ilość białych  włókien gęsto upakowanych obok siebie – są to osłonki mielinowe „istota biała” – nazwana tak ze względu na biały kolor tłuszczowo-białej osłonki mielinowej. Pod nią są obszary puste tzw. komory przechowujące płyn. Po oby stronach komór i pod nimi umieszczone są struktury podkorowe mózgu wewnętrznego ( z istotą szarą).      Kora mózgowa

Płaty potyliczne  odpowiadają za różne aspekty widzenia i większość włókien nerwowych wychodzących z oczu prowadzi właśnie do tych płatów. Płaty te obejmują wiele odrębnych obszarów,  które pracują wspólnie w celu określenia właściwości wzrokowych tj. kształt, kolor, ruch… Płaty skroniowe Graja kluczową rolę w odtwarzaniu dźwięków, wprowadzaniu nowych informacji do pamięci, przechowywaniu wspomnień wzrokowych i rozumieniu języka. Płaty ciemieniowe umożliwiają przypomnienie sobie czegoś, ustalenie odległości pomiędzy np. twarzą a książką, przenoszenie uwagi na każde z powyższych słów, pomagają nawet w kontrolowaniu ruchu oczu. Część każdego płata ciemieniowego tuż za bruzda środkową, to pas czuciowo-somatyczny , który rejestrujeodczucia cielesne. Płaty ciemieniowe odgrywają  też rolę w świadomości. Płaty czołowe odgrywają główną rolę w mówieniu, w wyszukiwaniu konkretnych wspomnień, w rozumieniu (zastosowanie pamięci) i emocjach. Zawierają również pasy ruchowe(pierwotna kora ruchowa) w zwoju obręczy tuż przed korą środkową – zawiadują subtelnymi ruchami i tak, jak w przypadku pasa czuciowego – somatycznego, jest zorganizowany według części ciała. Badania nad rozszczepieniem mózgowym. Osoby, których ciało modzelowate zostało przecięte ze względów medycznych, gdzie impulsy neuronowe nie przechodząz jednej półkuli do drugiej są zwane osobami z rozszczepieniem mózgowym. Informacje przechodzą z jednej półkuli do drugiej. W pewnego typu percepcjach lewa półkula jest lepsza od prawej i odwrotnie np. w pewnych aspektach językowych.   Pod korą.    Mózg wewnętrzny. Podstawowe obszary mózgu spełniają decydujące zadania mające wpływ na każdą chwilę naszego życia. Wzgórze; Układy czuciowe tj. wzrokowe, słuchowe oraz ruchowe, kontrolujące mięśnie – łączą się za pomocą włókien  nerwowych ze wzgórzem kierującym ich sygnały do innych obszarów mózgu. Wzgórze uczestniczy też w procesach uwagi i kontrolowaniu snu.Podwzgórze. Położone jest pod wzgórzem. Jest decydujące do kontroli jedzenia, picia, utrzymywania temperatury ciała i ciśnienia krwi, utrzymywania akcji serca na odpowiednim poziomie oraz zawiaduje zachowania seksualne i ucieczka w obliczu zagrożenia. Podwzgórze składa się z grup komórek nerwowych, z których jedne odpowiadają za ból, inne za głód i pragnienie, a jeszcze inne za odczuwanie przyjemności.