oryginalna42@pino.pl

 Marzenia senne występujące w fazie REM łatwiej wpadają w pamięć. Freud twierdził, że treść marzeń pochodzi z nieświadomości, że umożliwiają tym spełnienie nieświadomych pragnień. Takie spełnienie pragnień nie zawsze bywa widoczne w treści jawnej marzenia sennego, czyli w jego rzeczywistej, dającej się zapamiętać treści. Musimy kopać by znaleźć ujawnioną treść marzenia -  jego symboliczna treść i znaczenie. Hipoteza aktywacja-synteza – sny powstają w wyniku przypadkowych wybuchów aktywności komórek nerwowych., które mogą oddziaływać zarówno na komórki mózgowe uczestniczące w procesach słyszenia i widzenia, jak i na te, które przechowują informacje, by wytworzyć doświadczenie snu. Śnienie może pojawić się jako reakcja na pobudzenie, które aktywuje struktury mózgowe uczestniczące w motywacji. Blokujące mechanizmy snu podtrzymują nas przed działaniem zgodnie z tymi myślami lub pragnieniami, zamieniając je na symboliczne halucynacje. W stanie czuwania blokowane są komórki w układzie uwalniającym neuroprzekaźnik acetylocholinę, lecz w fazie REM następuje ich aktywacja. Zwiększony poziom acetylocholiny aktywuje ruchowe i wizualne obszary mózgu i może spowodować, iż będzie sen o dzikiej przejażdżce kolejką górską Ponadto komórki w niektórych częściach pnia mózgu wyzwalające inne neuroprzekaźniki, zwłaszcza serotoninę i ner epinefrynę, są najbardziej aktywne wówczas, kiedy znajdujemy się w stanie czuwania. Hormon melatonina, wydzielany przez szyszynkę, odgrywa ważną rolę w zasypianiu. Zwykle organizm rozpoczyna jej wydzielanie tuż przed zmierzchem, zmniejszając o świcie. Rytm dobowy – codzienne zmiany w organizmie w zakresie reakcji na cykl ciemności i światła oddziaływujące na ciśnienie krwi, tętno, temperaturę ciała, poziom cukru we krwi, hormonów, metabolizm. Jadro nadskrzyżowaniowe (SCN) – niewielka część podwzgórza, tuz nad skrzyżowaniem wzrokowym, która rejestruje zmiany światła powodujące wytwarzanie hormonów zawiadujących różnymi funkcjami organizmu. Tzw. „ranne ptaszki” osiągają szczytową formę w zakresie czynności i wydajności – rano, „nocne marki” szczytową formę osiągają nocą. Większość ludzi wieczorowa pora odczuwa spadek energii. Nawet niewielkie zmiany w harmonogramie snu mogą wpłynąć na nasz nastrój.

 Świadomość jest to zdawanie sobie sprawy z naszych myśli, dążeń i uczuć – istnienia. Różne obszary mózgu są zaangażowanie w doświadczenie świadomości. Obszary te „wypalają” się w miarę aktywacji. Udział w świadomości różnych obszarów mózgu może stanowić wyjaśnienie jej wieloaspektywność i płynności oraz tego, dlaczego czasami sposób doświadczania przez nas siebie lub świata różni się znacznie od zwykłego ich doświadczenia w normalnej świadomości. Te odmienne stany świadomości (ASC) mogą być naturalnymi stanami tj. : sen, śnienie, hipnoza, lub mogą być wywołane przez substancje typu: alkohol, narkotyki. Spać, śnić. Sen – naturalnie powracające doświadczenie, podczas którego normalna świadomość zostaje zawieszona. I faza snu – tzw. sen hipnologiczny – w pierwszych minutach może obejmować doświadczenie łagodnego spadania lub unoszenia się, albo widzenia błyskających światełek, lub figur geometrycznych. Łatwo można obudzić, a człowiek nawet nie wie, czy w ogóle spał. II faza – jest to sen pewny. Śpiący jest bardziej odprężony i w mniejszym stopniu reaguje na otoczenie. Obudzony – powie, że spał. III i IV faza – mózg emituje fale delta – powolne, o wysokiej amplitudzie i częstotliwości. Obudzony będzie przez chwilę zdezorientowany. Faza REM. Około godziny po zaśnięciu zaczyna się odwracanie cyklu snu i powtarzanie. Zamiast jednak wracać całkowicie do I fazy, śpiący wkracza stan szybkich ruchów gałek ocznych. W fazie REM aktywność mózgu jest większa nawet niż podczas czuwania. W tej fazie występują marzenia senne, które można zapamiętać. Oddech i tętno staja się szybkie i nieregularne a genitalia mogą okazywać oznaki pobudzenia. Z wyjątkiem układu oddechowego i naczyniowego – mięśnie są sparaliżowane. Z REM przechodzimy ponownie do fazy I. Każdy cykl trwa około 90 minut i występuje 4 -5 razy w ciągu nocy. Z wiekiem, przy mniejszej aktywności wolno falowej sen jest płytszy i mniej ciągły, osoba łatwo się budzi a sen jest mniej zaspokajający. W raz ze spadkiem jakości snu spada jego wzmacniające oddziaływanie na układ krążenia i hormonalny.Funkcje snu Zasypianie podczas nudnych zajęć jest wynikiem niedoboru snu : „nuda nie powoduje senności, lecz ją demaskuje”. Kiedy danej nocy faza REM jest zbyt krótka, to następnej nocy snu tej właśnie fazy będzie znacznie więcej – to nadrabianie fazy snu REM. Można pozbawić się snu fazy REN kładąc się zbyt późno, wcześnie wstając lub stosując depresanty ośrodkowego układu nerwowego tj. alkohol lub środki nasenne, które hamują fazę REM. Gdy substancje te są stosowane nawykowo, a następnie odstawiane, marzenia senne podczas nadrabiania REM bywają tak żywe, dziwaczne i na ogół nieprzyjemne, że ludzie powracają do stosowania tych substancji, by móc zasnąć i jednocześnie zahamować marzenia senne. Brak snu może spowodować wzrost poziomu kortydrolu następnego dnia, co wpływa na zmianę innych funkcji biologicznych. Stale podwyższony poziom kortydrolu może spowodować braki w pamięci oraz spadek funkcjonowania układu odpornościowego. Brak snu ma też wpływ na zmiany w innych sferach psychicznych tj. uwaga, nastrój, jakość wykonywania zadań. Sen regeneruje organizm po wysiłku i ma znaczenie w utrwaleniu się w pamięci treści związanych przynajmniej z niektórymi rodzajami uczenia się.

 Inne sposoby odbierania wrażeń i spostrzegania. Węch i smak bazują na rejestrowaniu obecności określonych substancji chemicznych.. Cząsteczki posiadają różne kształty,  a receptory węchowe są zbudowane w taki sposób, ze tylko cząsteczki o określonym kształcie będą pasowały do określonych miejsc. Kiedy cząsteczka dotrze do określonego receptora wysyła on sygnał do mózgu i czujemy zapach. Wzorzec aktywności sygnalizuje określony zapach. Dwa główne szlaki neuronowe wysyłają do mózgu sygnały dotyczące zapachu. Jeden (przez wzgórze) – jest szczególnie zaangażowany w procesy pamięci, a drugi(połączony z układem limbicznym) w procesy emocjonalne.Feromony to substancje chemiczne, które działają jak hormony, ale są uwalniane poza organizm. Substancjom tym czasami towarzyszą zapachy.  Kubki smakowe są mikroskopijnymi strukturami przytwierdzonymi po bokach małych guzków, które można zobaczyć na języku, są też w ustach, tylnej części gardła i wewnętrznej stronie Polików. Obumierają i są zastępowane średnio co 10 dni.  Smaki powstają z połączenia 4 smaków: słodkiego, słonego, kwaśnego i gorzkiego. Różne obszary ust i języka są mniej lub bardziej wrażliwe na różne smaki. Gorzki – tylna część jamy ustnej. Na środku języka jest dziura smakowa – obszar bez kubków. Substancje muszą być częściowo rozpuszczone przez ślinę aby czuć smak. Większość z tego co uważamy za smak, jest zapachem lub połączeniem zapachu i smaku. Zmysły somatyczne dotyczą spostrzegania ciała i jego położenia w przestrzeni – zwłaszcza zmysł kinestetyczny, równowagi, dotyku, wrażliwości na temperaturę, bólu. 1. Zmysł kinestetyczny – (poruszania się) rejestruje ruch i położenie kończyn. Wychwytują go komórki położone na ścięgnach i uruchamiane są napięciem mięśni oraz w samych mięśniach – długością mięśnia. 2.Zmysł równowagi dostarcza informacjo o tym jak jesteśmy zorientowani względem siły ciążenia, bazuje na organie w uchu wewnętrznym, które zawiera trzy półkoliste kanały. 3. Dotyk. 4. Temperatura – paradoksalnie odczuwanie zimna jest wtedy, gdy stymulacja nerwów za pomocą gorąca wytwarza wrażenie zimna. 5. Ból – gdy pobudzane są trzy rodzaje nerwów, które różnią się od siebie wielkością i szybkością przekazywania temperatury. Podwójny ból – najpierw ostry ( w chwili zranienia) a potem tępy. Endorfiny są zdolne do uśmierzenia bólu – tworzą się w mózgu. Kontrola wrót bólu – odgórne blokowanie neuronów kojarzących, które  regulują napływ sygnałów bólowych do mózgu. Spostrzeganie pozazmysłowe – zdolność do spostrzegania i poznawania bez użycia zmysłów np. telepatia ( z umysłu do umysłu), jasnowidztwo ( bezpośrednia wiedza o zdarzeniu, najczęściej w umyśle), prekognicja ( przepowiedzenie przyszłych zdarzeń).

 Słyszenie.  Istnieje wiele powiązań zwrotnych między obszarami mózgu a uchem. Przetwarzanie słuchowe dokonuje się w dwóch fazach: odbioru wrażeń i spostrzegania, które można podzielić na początkowe i końcowe. Słyszenie zaczyna się od odbioru dźwięku. Fale dźwiękowe posiadają częstotliwość i amplitudę. Słyszymy różnicę w częstotliwości jak i wysokości dźwięku -  wysoki lub niski wydaje się dźwięk – a różnicę w amplitudzie – jako różnicę w głośności. Dźwięk jest podawany przez fale cząsteczek, ale same fale nie są dźwiękiem. Dźwięk jest zdarzeniem psychicznym, a zatem należy do układu nerwowego, który przetwarza energię fizyczną wibracji na energię neuronową. Ucho składa się: z zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Błona bębenkowa rozciąga się w poprzek wewnętrznego końca kanału słuchowego. Fale wprowadzają w ruch błonę bębenkową, która porusza 3 kosteczki w uchu środkowym. Jeśli słyszymy głośny dźwięk, mięśnie ucha napinają się odruchowo, co stanowi ochronę przed uszkodzeniem (ucho jest bardzo wrażliwe). Trzy kosteczki ucha środkowego nie tylko przekazują, lecz też wzmacniają wibracje i wprowadzają błonę podstawowa w drgania. W tej błonie różne cząsteczki dźwięku kodowane są w różne impulsy nerwowe. Włoski wystające z wyściółki komórek w błonie podstawowej uruchamiają impulsy nerwowe, wysyłane potem do mózgu. Komórki włoskowe – komórki zaopatrzone w sztywne włoski, znajdują się wzdłuż błony podstawowej ucha wewnętrznego, które w momencie poruszenia wytwarzają impulsy nerwowe wysyłane do mózgu, są one słuchowym odpowiednikiem pręcików i czopków. Teoria częstotliwości – wyższa częstotliwość powoduje większe tempo pobudzania neuronów. Teoria miejsca -  różne częstotliwości aktywują różne miejsca wzdłuż błony podstawowej. Organizacja tono topiczna -  wykorzystanie odległości wzdłuż pasma kory do podstawiania różnic w wysokości dźwięku.. Głuchota neuronowa – występuje, gdy komórki włoskowe zostają zniszczone przez wysokie dźwięki. Szum uszny -  rodzaj upośledzenia słuchu objawiający się nieustannym dzwonieniem lub hałasem w uchu. Głuchota przewodzeniowa – odmiana głuchoty spowodowana fizycznym upośledzeniem ucha zewnętrznego lub środkowego. Do uszu dociera jedna złożona mieszanina wielu dźwięków, które najpierw musimy uporządkować – analiza sceny słuchowej. Rozpoznawanie i identyfikowanie mowy opiera się zasadniczo na analizie sceny słuchowej, ponieważ rzeczywisty bodziec jest ciągły, bez wskazania przerwy wytyczającej początki i końce słów, a żeby się porozumieć należy identyfikować pojedyncze słowa – problem segmentacji mowy. Dźwięki mowy słyszymy tez jako odrębne kategorie -  to spostrzeganie kategorialne, tworzy kategorie o niezwykle ostrych granicach. Słuch korzysta z różnic w bodźcach odległości źródła dźwięku: 1 Fale dźwiękowe docierają do obu uszu w nieco różniących się fazach, różnica ta jest przydatna do wykrywania źródła dźwięków o względnie niskiej częstotliwości pochodzących od dłuższych fal 2 jako wskazówka wykorzystana jest różnica w głośności w obu uszach, 3  Fala dźwiękowa dociera do obu uszu w nieco innym czasie. Różnica początkowo jest niewielka ale mózg skutecznie z niej korzysta. Dźwięki nabierają znaczenia, kiedy dopasuje się je do informacji już przechowywanych w pamięci, co jest zadaniem słuchowego przetwarzania spostrzeżeniowego.  Zjawisko uzupełnienia fenomów zachodzi w dźwiękach mowy i w wypadku instrumentów muzycznych. Zjawisko Coktail –party – zachodzi w przypadku niezdawania sobie sprawy z rozmów innych ludzi, dopóki nie wymienią naszego imienia. Słuchanie dycho tyczne – procedura, w której uczestniczy słyszą bodźce wysyłane oddzielnie od każdego z uszu. Słuch absolutny – zdolność do identyfikowania określonego typu samego w sobie, a nie w relacji z innymi tonami. Beethoven był głuchy jak tworzył największe dzieła. Na poziomie mózgu; słuchowe obrazy umysłowe umożliwiały mu słyszenie muzyki „uchem umysłu” podczas jej komponowania. Reprezentacje słuchowe powstają wtedy, gdy obszary mózgu wykorzystywane w procesie słyszenia są aktywowane poprzez przechowywanie wspomnień.

 I Etap spostrzegania wzrokowego. Miedzy momentem, w którym wiązka światła uderza w oczy, występuje wiele etapów pośrednich. Od momentu zmysłowego odczucia bodźca pierwszym zadaniem spostrzegania wzrokowego jest organizacja napływających informacji w kształty, określenie ich wielkości i lokalizacja. Istotnym celem jest oddzielenie figury od tła. Figura jest zbiorem cech charakterystycznych (kształt, kolor), które odpowiadają przedmiotowi a tło jest drugim planem, który musi być wyodrębniony by wyłonić figurę. Figura jest zakamuflowana gdy tło plus figura są podobne. Decydujące jest odnajdywanie krawędzi. Wzór padający na siatkówkę jest przestrzennie rozpoznawalny na korze mózgowej – to pomaga mózgowi wyznaczyć krawędzie przedmiotów. Prawo organizacji psychologii postaci: I Bliskości – znaki blisko siebie są grupowane razem XXX XXX  dwie grupy lub XX XX XX  trzy grypy. II Kontynuacji – znaki ułożone wzdłuż linii krzywej lub prostej są razem _ _ _ a nie __ --- . III Podobieństwa – wyglądają podobnie, są razem XX xx  dwie grupy. IV Domykania -  domykanie luk w figurze C O Kolo pełne i nie V Dobrej formy -  jeden kształt i grupowane razem [  ] ale [ _  już nie. Stałość spostrzeżeń  jest spostrzeganiem charakterystycznych cech przedmiotu jako takich samych, chociaż informacja czuciowa docierająca do oka ulega zmianie no stałość, wielkość jest gdy widzi się przedmioty tej samej wielkości choć są w różnych odległościach. Stałość kształtu jest gdy widzi się przedmioty posiadające ten sam kształt, choć widziany pod różnym kątem. Ta stabilizacja dokonuje się w mózgu. Stałość barw – widzenie przedmiotów o tych samych barwach w różnych sytuacjach. Informacja statystyczna – określa jak daleko cos się znajduje. Wskaźniki odtwarzania pochodzą z obu oczu pracujących wspólnie. Mózg posługuje się niewielkimi różnicami w obrazach docierających do każdego z oczu., by ocenić odległość od przedmiotu. Ponieważ oczy są rozdzielone musimy skrzyżować spojrzenie, by skupić wzrok na przedmiocie. Gdy to uczynimy obrazy innych przedmiotów – znajdujących się przed lub za tym, na którym skupimy wzrok – padają na nieco inne części siatkówki obu oczu. Owa różnica pomiędzy obrazami w obu oczach to różnica siatkówkowa, a mózg wykorzystuje wielkość tej różnicy do określenia, które są przed a które za innymi. Proces określenia głębi na podstawie różnicy siatkowej – to widzenie przestrzenne. Neurony rejestrują informacje jakich mózg potrzebuje, by określić odległość od przedmiotów w polu widzenia wskazówki jednocześnie – dostrzegane jednym okiem – określają nawet przy dużych odległościach. Gradient struktury powierzchni – progresywna zmienna w strukturze powierzchni przedmiotu – sygnalizuje odległość. Wskaźniki ruchu określają długość przedmiotu na podstawie jego ruchu i działają równie dobrze, gdy używamy jednego oka, jak i obu. Ruch nie tylko pomaga spostrzegać głębię, lecz tez sygnalizuje, że przedmiot zmienia pozycję względem ciała. Procesy spostrzegania wzrokowego osiągają dwa cele : umożliwiają przypisanie znaczenia widzianym kształtom i umożliwiają mapowanie przestrzeni, tak by można było kierować swoimi ruchami, z godnie z obranym celem. Jeżeli przedmiot zostaje rozpoznany to wydaje się znajomy. Jeżeli zostaje zidentyfikowany to dowiadujemy się o nim czegoś nowego. Przetwarzanie może być „dół – góra” i inicjowane przez bodziec, lub „góra – dół” opierające się na wiedzy, oczekiwaniach lub przekonaniach. Procesy mogą działać jednocześnie. Góra – dół  może zmienić mechanizm stosowany w przetwarzaniu „ dół – góra”. Nastawienie spostrzeżeniowe – suma założeń i przekonań, które prowadzą do oczekiwania spostrzegania pewnych przedmiotów lub cech charakterystycznych w określonych kontekstach. Koordynujące związki przestrzenne określają ciągłą odległość od ciała lub innego przedmiotu, który służy jako źródło przestrzeni koordynującej. Uwaga – akt koncentrowania się na konkretnej informacji, co umożliwia płynniejsze przetwarzanie tej informacji, która nie jest obdarowana uwagą. Uwaga selektywna umożliwia wydobycie określonej cechy charakterystycznej przedmiotu lub zdarzenia – uświadamiamy sobie tylko to na co zwracamy uwagę. Rzucanie się w oczy (pop – aut) – jest gdy bodziec wystarczająco różni się od innych otaczających go bodźców tak, że jest on natychmiast widoczny. Czujność pojawia się wtedy, gdy wyczekujemy określonego zdarzenia, podczas oczekiwania skupiamy uwagę, co zależy tez od zdolności skupienia uwagi. Podzielność uwagi występuje wtedy, gdy przenosimy uwagę tam i powrotem pomiędzy różnymi bodźcami i zadaniami. Spostrzeganie podprogowe – występuje poza świadomością.  Zaćmienie uwagi – nie można zwrócić uwagi na daną rzecz po tym,  jak właśnie obdarza się coś innego.