Lekcja 11

 KODOWANIE I  WYDOBYWANIE INFORMACJI Z PAMIĘCI Tworzenie wspomnień

Informacje bywają przenoszone nie tylko z STM do LTM, lecz też w kierunku przeciwnym: z LTM do STM. Bodźce są dla nas znaczące dzięki temu, że w naszej LTM przechowującej dane dotyczące znaczeń, aktywizowane są odpowiednie informacje. Kiedy szukasz numeru telefonu, musisz najpierw sięgnąć do LTM, by wydobyć, jak wymawia się cyfry, a następnie utrzymać je w STM, który odgrywa ważną rolę w procesie magazynowania informacji w LTM, jest tak dlatego, że STM jest podstawą pamięci roboczej, funkcją zaś tej pamięci jest takie organizowanie informacji, które pozwala na ich zapamiętanie. Często wykorzystujemy więcej niż jeden system pamięciowy. Kod stanowi rodzaj umysłowej reprezentacji, jest wewnętrzną „Re – prezentacją” jakiegoś bodźca lub zdarzenia. Nasze mózgi posiadają zdolność posługiwania się wieloma rodzajami reprezentacji. Obrazy mogą być zachowywane w pamięci za pośrednictwem kodu zarówno wizualnego, jak i werbalnego; oznacza to, że mogą zapamiętywane w formie opisujących je słów oraz w postaci wyobrażeń, które następnie można oglądać „wewnętrznym okiem”. Elementem procesu kodowania jest tworzenie nowych kodów umożliwiających kodowanie danego materiału np. widziany przedmiot możesz opisać za pomocą wyrazów, tworząc kod werbalny, natomiast informacjom mającym formę słuchową możesz nadać postać wyobrażenia, tworząc kod wizualny. Podczas kodowania nowych informacji zazwyczaj pobudzane są określone partie kory czołowej; ich aktywność jest fizjologicznym wskaźnikiem zachodzenia organizujących procesów przetwarzania informacji. Utrzymywanie w pamięci informacji mających formę wspomnień dynamicznych jest uzależnione od ustawicznej aktywności neuronów, natomiast przechowywanie informacji mających postać strukturalną nie wymaga ciągłego przetrzymywania neuronalnej aktywności. Proces zachowania informacji w formie nowej struktury,  jest nazwany konsolidacją. Zapamiętywane informacje początkowo są przechowywane w LTM w formie dynamicznej a konsolidacji ulegają dopiero po upływie dłuższego czasu. Dawne wspomnienia jawne mają w pamięci postać strukturalną, natomiast wspomnienia stosunkowo świeże są przechowywane w formie dynamicznej. W procesie konsolidacji podstawową rolę odgrywa hipokamp i związane z nim obszary mózgu, kiedy jednak proces się dokona, struktury te tracą znaczenie. Konsolidacji podlegają nie tylko wspomnienia jawne, lecz także utajone, dotyczące sekwencji ruchowych, przy czym w ich wypadku proces angażuje inne części mózgu. Głębokość przetwarzania to ilość i złożoność operacji zaangażowanych w przetwarzanie danej informacji, wyrażana na kontinuum, którego jednym biegunem jest przetwarzanie płytkie, drugim głębokie. Im głębszy jest poziom przetwarzania informacji, tym większe prawdopodobieństwo jej zapamiętania. Proces kodowania jest ściśle uzależniony od ilości i rodzaju uwagi poświęconej informacjom. Jednak tym, co się liczy, jest nie tylko „głębokość” czy też poziom przetwarzania. Przetwarzanie jest najbardziej efektywne, kiedy odpowiada przyczynom uczenia się danego materiału. Przypominanie sobie informacji jest łatwiejsze wtedy, kiedy wydobywając je z pamięci, wykorzystujemy ten sam rodzaj przetwarzania, którym posługiwaliśmy się podczas ich zapamiętania; zależność ta jest nazwana zasadą przetwarzania dostosowanego do transferu. Efektywność procesu kodowania zwiększa się wraz  z rozszerzeniem zakresu przetwarzania, czyli wraz ze wzrostem stopnia zorganizowania informacji i ich zintegrowania w posiadana wiedzę. Kodowanie angażujące szeroki zakres przetwarzania informacji to kodowanie rozbudowane. Wysiłek zapamiętania znaczy stosunkowo niewiele do stopnia zorganizowania i zintegrowania. Uczenie się zachodzące na skutek podejmowania celowego wysiłku  to uczenie się zamierzone, a zachodzące w sposób nieintencjonalny to mimowolne. W wypadku większości z nas zapamiętywanie jest uzależnione od aspektów sytuacyjnych, wśród których wyróżnia aspekt emocjonalny; informacje o treści emocjonalnej magazynujemy w pamięci epizodycznej lepiej niż informacje obojętne. Szczególnym przypadkiem pamięci obciążonej emocjonalnie jest pamięć fleszowa będąca niezwykle żywą i dokładna pamięcią zdarzeń dramatycznych. Przechowuje ona zdarzenia mające istotne konsekwencje dla danej osoby. Wspomnienia fleszowe cechują się większa trafnością niż inne, co wynika z emocjonalnego charakteru.