Lekcja 9

 WARUNKOWANIE INSTRUMENTALNE

Jest to proces do skojarzenia danego zachowania z jego konsekwencjami. Jeżeli konsekwencje danego zachowania są pozytywne, jest prawdopodobne, że zachowanie to zostaje podjęte kolejny raz, jeżeli konsekwencje są negatywne – prawdopodobieństwo powtórki maleje.  Warunkowanie instrumentalne wymaga od organizmu „bycia sprawcą” podejmowania określonych działań. Prawo efektu – zachowanie prowadzące do  zadawalającego stanu rzeczy – „będą powtarzane”. Podstawa warunkowania instrumentalnego jest wzmocnienie  - proces, dzięki któremu konsekwencje danej reakcji prowadzą do zwiększenia prawdopodobieństwa ponownego pojawienia się tej reakcji. Związki między reakcją a jej następstwami nazywa się kontyngencją reakcji, która zachodzi wtedy, gdy konsekwencje są uzależnione od tego czy organizm ujawni pożądane zachowanie. Czynnik wzmacniający – przedmiot lub zdarzenie pojawiające się po reakcji zmieniającej prawdopodobieństwo jej powtórzenia. Punkt widzenia odbiorcy wzmocnienia decyduje o tym, czy dany czynnik rzeczywiście jest wzmacniający. Wzmocnienie pozytywne -  jest wtedy, gdy następstwem zachowania jest pojawienie się czynnika wzmacniającego, zwiększającego prawdopodobieństwo powtórzenia tego zachowania.  Wzmocnienie negatywne – gdy następstwem zachowania jest uniknięcie nieprzyjemnego zdarzenia lub sytuacji, zwiększające prawdopodobieństwo powtórzenia tego zachowania. Wzmocnienie negatywne jest tez zwane warunkowaniem unikowym bo organizm uczy się podejmować zachowanie zmniejszające lub hamujące działanie bodźca awersyjnego. Kara  jest nieprzyjemnym zdarzeniem będącym konsekwencją jakiegoś zachowania. Zmniejsza prawdopodobieństwo powtórki. Kara pozytywna -  gdy zachowanie wywołuje niepożądane efekty – zmniejsza prawdopodobieństwo podjęcia. Kara negatywna -  dane zachowanie prowadzi do wyeliminowania przyjemnego zdarzenia, co zmniejsza prawdopodobieństwo ponownego podjęcia. Kara jest skuteczna gdy:

-powinna nastąpić szybko, zaraz po niepożądanym zachowaniu

- powinna być konsekwentna

- powinna być wystarczająco awersyjna – nie może powodować ani urazów, ani problemów tj.lęk

Kara może obniżać częstotliwości występowania danego zachowania, jednak nie eliminuje zdolności jego podejmowania. Kara fizyczna np. bicie, może zwiększyć częstotliwość podejmowania agresywnych zachowań przez osoby karane. Osoba karana, w wyniku warunkowania klasycznego, może zacząć odczuwać strach wobec osoby, która ja karze. Kara, sama w sobie, nie jest tak skuteczna jak kara stosowana łącznie ze wzmocnieniami. Czynniki wzmacniające pierwotne – to zdarzenia lub przedmioty z natury wzmacniające (pokarm, woda). Czynniki wzmacniające wtórne – zainteresowanie, pochwały, pieniądze. Czynniki wzmacniające wyuczone – niezaspokajana bezpośrednio potrzeb biologicznych. Modyfikacja zachowania jest technika terapeutyczną wykorzystującą wtórne czynniki wzmacniające