Lekcja 11b

 Fałszywe wspomnienia to wspomnienia zdarzeń lub sytuacji, które w rzeczywistości nie miały miejsca. Nie każdy rodzaj tych wspomnień da się łatwo odtworzyć . Zniekształcenia pamięci mogą być u danej osoby powodowane treścią stawianych jej pytań. Niektóre fałszywe wspomnienia mogą wynikać z gotowości osoby do uznania, że widziała prezentowany jej bodziec. Występowanie błędów pamięciowych ma praktyczne konsekwencje, nierzadko bezpośrednie i dość poważne. Np. gdy zostaje popełnione jakieś przestępstwo, jego świadkowie są przesłuchiwani przez policję; czytają prasowe notatki, czasem oglądają telewizyjne relacje. Kolejne informacje dotyczące przestępstwa mogą zniekształcić rzeczywiste wspomnienia. Zdarza się, że sposób stawiania pytań podczas procesu podważa przekonanie świadka o trafności własnych wspomnień, a czasem prowadząc do całkowitej zmiany zeznań. Ludzie często mylą to, co rzeczywiście widzieli, z tym, co było niczym więcej, jak tylko ich wyobrażenie. Osoby tworzące bardzo wyraziste obrazy umysłowe maja większą skłonność do mylenia zdarzeń faktycznie obserwowanych ze zdarzeniami, których opisy faktycznie czytają. Monitorowanie rzeczywistości to bieżąca świadomość percepcyjnych  i innych właściwości bodźców, uniemożliwiających odróżnienie bodźców realnych od wyobrażeniowych. Jakość monitorowania rzeczywistości można znacząco poprawić, sugerując ludziom zwrócenie uwagi na kontekst pojawienia się bodźca. Zdolność ludzi do odróżnienia wspomnień rzeczywistych od fałszywych jest większa wówczas, kiedy prosi się ich o zwrócenie uwagi na percepcyjne szczegóły w ich wspomnieniach. Wspomnienia o charakterze wzrokowym SA rzadziej fałszywe niż słuchowe. Podkreślić jednak trzeba, że możliwości wykorzystywania percepcyjnych wskazówek do różnicowania wspomnień rzeczywistych i fałszywych są ograniczone – ludzie popełniają sporo błędów nawet wtedy kiedy są z góry uprzedzani o możliwości pomyłki. Niepamięć źródła to niemożność przypomnienia sobie źródła informacji. Skrajną odmianę tego pamięciowego defektu można obserwować u niektórych osób z uszkodzeniami płatów czołowych;  ludzie z takimi uszkodzeniami rzadko pamiętają od kogo i gdzie usłyszeli określona informację. Niepamięci doświadczenia źródła doświadczamy także i my. Jest tak dlatego, że również osobom, których mózg funkcjonuje normalnie, zdarza się nie pamiętać źródła pochodzenia informacji przechowywanej w pamięci epizodycznej. Niewykluczone, że niepamięć źródła jest przyczyną niektórych nieumyślnych plagiatów. Ludzie lepiej przypominają sobie zdarzenia niedawne niż odległe, a proces zapomnienia materiału jest najbardziej intensywny tuz po jego wyuczeniu Wraz z upływem czasu tracimy coraz mniej informacji dotyczących danego materiału. Czasem materiał jest zapominany ze względu na to, że nie został dobrze zakodowany. Chcąc skutecznie zakodować materiał w LTM, nie wolno go porzucić, trzeba skutecznie koncentrować na nim myśli. Niepowodzenie kodowania wynika z tego, że informacja nie została przetworzona wystarczająco dobrze, by rozpoczęła się jej konsolidacja. Niepowodzenie kodowania prowadzi do utraty znacznych partii zapamiętywanego materiału, następującej zaraz po jego wyuczeniu; niewykluczone, ze niepowodzenie to jest przyczyną silnego obniżenia się początkowej części krzywej zapamiętywania. Jednak również dobrze zakodowana informacja po jakimś czasie może zostać utracona. Wspomnienia zanikają to znaczy niszczeją wraz z upływem czasu w wyniku utraty konstytuujących je połączeń neuronowych. Degradację  połączeń między neuronami powstałych w efekcie uczenia się udało się stwierdzić w wypadku aplazji, morskiego ślimaka charakteryzującego się stosunkowo prostą budową układu nerwowego. Oprócz genów przyczyniających się do budowania silnych połączeń między neuronami istnieją geny zapobiegające tworzeniu takich połączeń, a zatem blokujące pamięć. Aktywność owych genów tłumiących pamięć może powodować niszczenie połączeń będących nośnikami wspomnień. Zapomnienie w wielu wypadkach można wyjaśnić nakładaniem się zapamiętywanych informacji. Interferencja to zakłócenie zdolności pamiętania danej informacji, spowodowane obecnością innej informacji. Funkcjonowanie pamięci podlega oddziaływaniom dwóch rodzajów informacji: retroaktywnej i pro aktywnej. Interferencja retroaktywna zakłóca pamiętanie informacji wyuczonej wcześniej a pro aktywna polega na tym, że materiał zapamiętany poprzednio utrudnia uczenie się nowego materiału. Powodem interferencji jest prawdopodobnie zbieżność wskazówek służących wydobywaniu różnych wspomnień, sprawiająca, że określona wskazówka może prowadzić do przywołania z pamięci niewłaściwych informacji. Im większe podobieństwo łączy materiał wcześniej zapamiętany z materiałem do wyuczenia, tym silniejsza jest interferencja.