oryginalna42@pino.pl

 PODOBIEŃSTWA

Warunkowanie  klasyczne

1 Podstawa uczenia się jest skojarzenie bodźca bezwarunkowego z warunkowym

2 Uczenie się awersyjne

3 Wygaszanie

4 Samorzutne odnawianie

5 Generalizacja

6 Różnicowanie

7  Uczenie się jest uzależnione od wpływu czynników pośrednich

Warunkowanie instrumentalne

1 Skojarzenie reakcji ze wzmocnieniem

2 Uczenie się awersyjne

3 Wygaszanie

4 Samorzutne odnowienie

5 Generalizacja

6 Różnicowanie

7 Uzależnione od wpływu czynnika pośredniczącego

RÓŻNICE

1 Organizm jest pasywny                                                       

2 Reakcje są odruchem (liczba możliwych jest ograniczona)

3 Reakcje są wywoływane

4  Wzmocnienie jest niezależne od wyuczenia się związku miedzy bodźcem bezwarunkowym a warunkowym

WI :  1 Organizm jest aktywny – sprawca podejmowania działania

2 Reakcje dowolne (liczba nieograniczona)

3 Emitowane

4 Wzmocnienie jest następstwem pożądanej reakcji

 Przebieg warunkowania instrumentalnego jest uzależniony od długości odstępu czasu dzielącego zachowanie do jego konsekwencji. Wzmocnienie natychmiastowe – natychmiast po wystąpieniu pożądanego zachowania. Wzmocnienie odroczone – w pewnym odstępie czasu, po wystąpieniu pożądanego zachowania. W warunkowaniu instrumentalnym generalizacja jest zdolnością rozszerzania wyuczonej reakcji o reakcje podobne. Różnicowanie jest zdolnością odróżnienia pożądanej reakcji (wytarcie nosa chusteczką) od podobnej lecz niepożądanej (wytarcie nosa rękawem), jest ono uzależnione od umiejętności rozpoznawania różnych sytuacji, w których bodziec się pojawia. Bodziec różnicujący jest sygnałem informującym organizm o tym, czy następstwem określonej reakcji będzie oczekiwane wzmocnienie. Wygaszenie w warunkowaniu instrumentalnym to zanikanie zachowania następujące po jego początkowej intensyfikacji, spowodowane brakiem wzmocnienia. Samorzutne odnowienie -  to proces prowadzący do ponownego pojawienia się reakcji po jej wygaszeniu i okres przerwy. Złożone zachowania s a zazwyczaj wynikiem nabywania, często są nadbudowywane na zachowaniach wcześniej wyuczonych. Kształtowanie jest procesem wzmacniania organizmu za zachowania, które są coraz bardziej podobne do zachowania się pożądanego. Jest czynne wtedy, gdy pożądane zachowanie jest inne niż to, które organizm podejmuje w sposób naturalny. Przebiega ono w kolejnych fazach prowadzących do wykonania odpowiedniej reakcji. Zachowanie będące rezultatem kształtowania jest wynikiem zespołu zachowań pośrednich charakteryzujących się wzrastającym podobieństwem do zachowania pożądanego – są to tzw. stopniowe przybliżenia. Organizm może być wzmocniony każdorazowo lub rzadziej. Wzmocnienie ciągłe następuje po każdej pożądanej reakcji, a częściowe jest sporadyczne. Rozkłady:

- interwałowy – rozkład wzmocnień następujących w odstępach czasu

- stosunkowy – wzmocnienie następuje po wykonaniu przez organizm określonej liczby pożądanych reakcji

- o stałych odstępach czasowych – reakcja wykonywana jest wzmocniona po upływie określonego czasu.

- o zmiennych odstępach czasowych -  reakcja jest wzmacniana w różnych odstępach czasu

- o stałych proporcjach – po wykonaniu pewnych stałych liczb reakcji

- o zmiennych proporcjach – po wykonaniu zmiennej liczby reakcji.

W uczeniu się odróżnienia sytuacji wymagającej wykonania danej reakcji od innych sytuacji ważną rolę odgrywa hipokamp realizujący odpowiednie funkcje za pośrednictwem jednego z neuroprzekaźników. Uczymy się rozpoznawania związku łączącego daną reakcję z konsekwencjami – dopamina. Różne neuroprzekaźniki mają znaczenie dla różnych aspektów uczenia się.

 WARUNKOWANIE INSTRUMENTALNE

Jest to proces do skojarzenia danego zachowania z jego konsekwencjami. Jeżeli konsekwencje danego zachowania są pozytywne, jest prawdopodobne, że zachowanie to zostaje podjęte kolejny raz, jeżeli konsekwencje są negatywne – prawdopodobieństwo powtórki maleje.  Warunkowanie instrumentalne wymaga od organizmu „bycia sprawcą” podejmowania określonych działań. Prawo efektu – zachowanie prowadzące do  zadawalającego stanu rzeczy – „będą powtarzane”. Podstawa warunkowania instrumentalnego jest wzmocnienie  - proces, dzięki któremu konsekwencje danej reakcji prowadzą do zwiększenia prawdopodobieństwa ponownego pojawienia się tej reakcji. Związki między reakcją a jej następstwami nazywa się kontyngencją reakcji, która zachodzi wtedy, gdy konsekwencje są uzależnione od tego czy organizm ujawni pożądane zachowanie. Czynnik wzmacniający – przedmiot lub zdarzenie pojawiające się po reakcji zmieniającej prawdopodobieństwo jej powtórzenia. Punkt widzenia odbiorcy wzmocnienia decyduje o tym, czy dany czynnik rzeczywiście jest wzmacniający. Wzmocnienie pozytywne -  jest wtedy, gdy następstwem zachowania jest pojawienie się czynnika wzmacniającego, zwiększającego prawdopodobieństwo powtórzenia tego zachowania.  Wzmocnienie negatywne – gdy następstwem zachowania jest uniknięcie nieprzyjemnego zdarzenia lub sytuacji, zwiększające prawdopodobieństwo powtórzenia tego zachowania. Wzmocnienie negatywne jest tez zwane warunkowaniem unikowym bo organizm uczy się podejmować zachowanie zmniejszające lub hamujące działanie bodźca awersyjnego. Kara  jest nieprzyjemnym zdarzeniem będącym konsekwencją jakiegoś zachowania. Zmniejsza prawdopodobieństwo powtórki. Kara pozytywna -  gdy zachowanie wywołuje niepożądane efekty – zmniejsza prawdopodobieństwo podjęcia. Kara negatywna -  dane zachowanie prowadzi do wyeliminowania przyjemnego zdarzenia, co zmniejsza prawdopodobieństwo ponownego podjęcia. Kara jest skuteczna gdy:

-powinna nastąpić szybko, zaraz po niepożądanym zachowaniu

- powinna być konsekwentna

- powinna być wystarczająco awersyjna – nie może powodować ani urazów, ani problemów tj.lęk

Kara może obniżać częstotliwości występowania danego zachowania, jednak nie eliminuje zdolności jego podejmowania. Kara fizyczna np. bicie, może zwiększyć częstotliwość podejmowania agresywnych zachowań przez osoby karane. Osoba karana, w wyniku warunkowania klasycznego, może zacząć odczuwać strach wobec osoby, która ja karze. Kara, sama w sobie, nie jest tak skuteczna jak kara stosowana łącznie ze wzmocnieniami. Czynniki wzmacniające pierwotne – to zdarzenia lub przedmioty z natury wzmacniające (pokarm, woda). Czynniki wzmacniające wtórne – zainteresowanie, pochwały, pieniądze. Czynniki wzmacniające wyuczone – niezaspokajana bezpośrednio potrzeb biologicznych. Modyfikacja zachowania jest technika terapeutyczną wykorzystującą wtórne czynniki wzmacniające