oryginalna42@pino.pl

 Udoskonalanie pamięci. Trafność wspomnień można doskonalić na dwa sposoby: zwiększając ja w trakcie ich magazynowania lub podczas ich wydobywania. To, że pamięć jest uzależniona przede wszystkim od stosowanych strategii, wyjaśnia odkrycie, zgodnie z którym należy ona do zdolności poznawczych o najniższym stopniu odziedziczalności. Poprawiające pamięć sztuczki angażują zazwyczaj kodowanie rozbudowane, a i też często wymagają wizualizowania jednych przedmiotów w połączeniu z innymi, oraz przekształcania nieuporządkowanego materiału w zorganizowane jednostki informacyjne. Najważniejsze jest organizowanie informacji umożliwiające ich zintegrowanie, czyli tworzenie związków łączących to, co chcemy zapamiętać, z posiadanej już wiedzy. Tworzenie umysłowych obrazów łączących różne przedmioty wywiera pozytywny wpływ na zapamiętywanie; jest tak nawet wówczas, gdy niewkładany wysiłku w uczenie się danego materiału. Np. chcąc zapamiętać imię nowo poznanego człowieka, wizualizujemy jego interakcję ze znana osobą o tym samym imieniu. Można tez przespacerować się po własnym mieszkaniu i zapamiętać np. 12 różnych lokalizacji, takich jak drzwi wejściowe, biurko z komputerem, doniczkę i tym podobne. Następnie chcąc nauczyć się zestawu przedmiotów – np. tych zapisanych na liście zakupów – wizualizujemy sobie wędrówkę po domu, podczas której każdy z przedmiotów. Można np. wyobrazić sobie żarówkę oparta o drzwi, paczkę chusteczek leżącą obok klawiatury .Jednak nie wszystkie wyobrażenia są równie efektywne. Możemy zapamiętać zespół przedmiotów uporządkowanych w odpowiedniej kolejności np. wierszyk „ jeden jest niebem, dwa to drwa, trzy patrzy, cztery lubi sery” W tym wypadku chcąc przypomnieć sobie przedmioty, które chcemy kupić, przywołujemy z pamięci słowa wierszyka .Rymowanki tez są doskonałym sposobem zapamiętywania informacji w prostej formie .Zapamiętanie zadań może ułatwić zorganizowanie ich w sposób analogiczny do tego jak organizuje się podróż. Innym sposobem zapamiętania informacji jest wplatanie ich w rozmaite historie. Niektóre techniki wspierają efektywne magazynowanie informacji  poprzez ich organizowanie i integrowanie z innymi informacjami przechowywanymi w pamięci. Inne techniki ułatwiają wydobywanie informacji z pamięci długotrwałej. Np. dostarczenie sobie skutecznych wskazówek poprzez myślenie o czasie i miejscu zapamiętywania danej informacji oraz towarzyszących temu uczuciach

 Niepamięć. Przykładem niepamięci, czyli utraty pamięci obejmującej dłuższe okresy, będącej zazwyczaj rezultatem uszkodzenia mózgu spowodowanego wypadkiem, infekcją albo uderzeniem, może być niepamiętanie niczego, co wydarzyło się w danym czasie. Niepamięć jest czymś innym niż zwykłe zapomnienie, wpływające wyłącznie na pamięć informacji wyuczonych w ograniczonych odcinkach czasu. Niepamięć wywołana uszkodzeniem mózgu oddziałuje z reguły tylko na wspomnienia epizodyczne, pamięć semantyczną pozostawiając  w stanie nieomal nienaruszonym. Ludzie, którzy mieli wypadek powodujący niepamięć, zazwyczaj nie mają pojęcia, co robili tuż przed nim, jednak przypominają sobie informacje semantyczne, takie jak swoje imię i nazwisko oraz datę urodzenia.. Zdarza się jednak, że niepamięć powoduje skutki przeciwne, oddziałując negatywnie przede wszystkim na pamięć semantyczną. Istnieją dwa rodzaje niepamięci: wsteczna i następcza. Niepamięć wsteczna jest utratą przeszłych wspomnień. Jest to ten typ niepamięci, który stanowi częsty motyw oper mydlanych i filmów. Większość z nas cierpi na szczególnego rodzaju niepamięć wsteczną, nazywaną niepamięcią dziecięcą. Nie mamy zbyt wielu wspomnień dotyczących pierwszych lat życia, chociaż niektórzy pamiętają co ważniejsze zdarzenia, które miały miejsce nim ukończyły drugi rok życia. Niepamięć następcza nie narusza wspomnień wcześniej skonsolidowanych, lecz uniemożliwia uczenie się nowych informacji. Niepamięć ta wpływa na wszystkie wspomnienia jawne – czyli takie, które mogą być dowolnie przywoływane – i powoduje ogólną niezdolność do kodowania informacji. Zdarza się tak, że przyczyna niepamięci są uszkodzenia obszarów kory mózgowej spełniających funkcję magazynów pamięci. U podstaw wszelkich wspomnień leżą zmiany połączeń między poszczególnymi neuronami, większość zaś neuronów odpowiedzialnych za przebieg procesów pamięciowych znajduje się w korze. Choroba Alzheimera rozpoczyna się zazwyczaj niewielkimi ubytkami pamięci, zwiększającymi się wraz z upływem czasu. Zaawansowane stadia choroby uniemożliwiają przypomnienie sobie tego, kim są cierpiący, gdzie przebywają, kim są członkowie ich rodzin. Choroba ta powoduje degradacje nie tylko hipokampa, lecz także innych obszarów mózgu, pełniących funkcję magazynów pamięci. W zależności od tego, jakie konkretne części mózgu danej osoby zostały na skutek choroby uszkodzone, niepamięć w różnym stopniu obejmuje odmiennego typu informacje; przykładowo, podczas gdy u niektórych pacjentów pogarsza się przede wszystkim pamięć przestrzenna, u innych osłabieniu ulega przede wszystkim pamięć werbalna. Wspomnienia wyparte, to wspomnienia rzeczywiste, które zostały zepchnięte poniżej progu świadomości, ze względu na to, że były emocjonalnie zagrażające.

 Fałszywe wspomnienia to wspomnienia zdarzeń lub sytuacji, które w rzeczywistości nie miały miejsca. Nie każdy rodzaj tych wspomnień da się łatwo odtworzyć . Zniekształcenia pamięci mogą być u danej osoby powodowane treścią stawianych jej pytań. Niektóre fałszywe wspomnienia mogą wynikać z gotowości osoby do uznania, że widziała prezentowany jej bodziec. Występowanie błędów pamięciowych ma praktyczne konsekwencje, nierzadko bezpośrednie i dość poważne. Np. gdy zostaje popełnione jakieś przestępstwo, jego świadkowie są przesłuchiwani przez policję; czytają prasowe notatki, czasem oglądają telewizyjne relacje. Kolejne informacje dotyczące przestępstwa mogą zniekształcić rzeczywiste wspomnienia. Zdarza się, że sposób stawiania pytań podczas procesu podważa przekonanie świadka o trafności własnych wspomnień, a czasem prowadząc do całkowitej zmiany zeznań. Ludzie często mylą to, co rzeczywiście widzieli, z tym, co było niczym więcej, jak tylko ich wyobrażenie. Osoby tworzące bardzo wyraziste obrazy umysłowe maja większą skłonność do mylenia zdarzeń faktycznie obserwowanych ze zdarzeniami, których opisy faktycznie czytają. Monitorowanie rzeczywistości to bieżąca świadomość percepcyjnych  i innych właściwości bodźców, uniemożliwiających odróżnienie bodźców realnych od wyobrażeniowych. Jakość monitorowania rzeczywistości można znacząco poprawić, sugerując ludziom zwrócenie uwagi na kontekst pojawienia się bodźca. Zdolność ludzi do odróżnienia wspomnień rzeczywistych od fałszywych jest większa wówczas, kiedy prosi się ich o zwrócenie uwagi na percepcyjne szczegóły w ich wspomnieniach. Wspomnienia o charakterze wzrokowym SA rzadziej fałszywe niż słuchowe. Podkreślić jednak trzeba, że możliwości wykorzystywania percepcyjnych wskazówek do różnicowania wspomnień rzeczywistych i fałszywych są ograniczone – ludzie popełniają sporo błędów nawet wtedy kiedy są z góry uprzedzani o możliwości pomyłki. Niepamięć źródła to niemożność przypomnienia sobie źródła informacji. Skrajną odmianę tego pamięciowego defektu można obserwować u niektórych osób z uszkodzeniami płatów czołowych;  ludzie z takimi uszkodzeniami rzadko pamiętają od kogo i gdzie usłyszeli określona informację. Niepamięci doświadczenia źródła doświadczamy także i my. Jest tak dlatego, że również osobom, których mózg funkcjonuje normalnie, zdarza się nie pamiętać źródła pochodzenia informacji przechowywanej w pamięci epizodycznej. Niewykluczone, że niepamięć źródła jest przyczyną niektórych nieumyślnych plagiatów. Ludzie lepiej przypominają sobie zdarzenia niedawne niż odległe, a proces zapomnienia materiału jest najbardziej intensywny tuz po jego wyuczeniu Wraz z upływem czasu tracimy coraz mniej informacji dotyczących danego materiału. Czasem materiał jest zapominany ze względu na to, że nie został dobrze zakodowany. Chcąc skutecznie zakodować materiał w LTM, nie wolno go porzucić, trzeba skutecznie koncentrować na nim myśli. Niepowodzenie kodowania wynika z tego, że informacja nie została przetworzona wystarczająco dobrze, by rozpoczęła się jej konsolidacja. Niepowodzenie kodowania prowadzi do utraty znacznych partii zapamiętywanego materiału, następującej zaraz po jego wyuczeniu; niewykluczone, ze niepowodzenie to jest przyczyną silnego obniżenia się początkowej części krzywej zapamiętywania. Jednak również dobrze zakodowana informacja po jakimś czasie może zostać utracona. Wspomnienia zanikają to znaczy niszczeją wraz z upływem czasu w wyniku utraty konstytuujących je połączeń neuronowych. Degradację  połączeń między neuronami powstałych w efekcie uczenia się udało się stwierdzić w wypadku aplazji, morskiego ślimaka charakteryzującego się stosunkowo prostą budową układu nerwowego. Oprócz genów przyczyniających się do budowania silnych połączeń między neuronami istnieją geny zapobiegające tworzeniu takich połączeń, a zatem blokujące pamięć. Aktywność owych genów tłumiących pamięć może powodować niszczenie połączeń będących nośnikami wspomnień. Zapomnienie w wielu wypadkach można wyjaśnić nakładaniem się zapamiętywanych informacji. Interferencja to zakłócenie zdolności pamiętania danej informacji, spowodowane obecnością innej informacji. Funkcjonowanie pamięci podlega oddziaływaniom dwóch rodzajów informacji: retroaktywnej i pro aktywnej. Interferencja retroaktywna zakłóca pamiętanie informacji wyuczonej wcześniej a pro aktywna polega na tym, że materiał zapamiętany poprzednio utrudnia uczenie się nowego materiału. Powodem interferencji jest prawdopodobnie zbieżność wskazówek służących wydobywaniu różnych wspomnień, sprawiająca, że określona wskazówka może prowadzić do przywołania z pamięci niewłaściwych informacji. Im większe podobieństwo łączy materiał wcześniej zapamiętany z materiałem do wyuczenia, tym silniejsza jest interferencja.

 Akt przypomnienia. Nasza pamięć epizodyczna przechowuje jedynie okruchy wspomnień; chcąc przypomnieć sobie konkretne zdarzenie,  łączymy ze sobą dotyczące go fragmentaryczne informacje i wypełniamy luki, wykorzystując przy tym wspomnienia zdarzeń podobnych oraz ogólną wiedzę o świecie zawartą w pamięci semantycznej. Magazynujemy w pamięci wyłącznie ważne informacje, które następnie wykorzystujemy do rekonstruowania wspomnień, polegającego na uzupełniania ich brakujących fragmentów. Fragmentaryczny charakter pamięci można obserwować w sytuacjach, gdy mamy jakąś informacje na końcu języka Słowa są przechowywane w pamięci jako niejednolita całość, lecz jako zbiory zróżnicowanych cech, które w pewnych warunkach przypominamy sobie pojedynczo, w oderwaniu od innych. Rozpoznawanie a przypominanie.  Przywołanie z pamięci długotrwałej jakichkolwiek informacji wymaga sięgnięcia do odpowiednich zasobów tej pamięci. Przechowywane informacje są przywoływane na dwa sposoby. Przypomnienie jest celowym przywoływaniem na myśl informacji zmagazynowanej w pamięci jawnej; czyli przeniesieniem informacji jawnej  z LTM do STM, gdzie staje się świadoma i komunikatywna. Rozpoznawanie jest dopasowaniem informacji do informacji przechowywanych w pamięci, umożliwiającym zorientowanie się w tym, czy kodowana informacja jest nam znana, a jeżeli tak, to w jakim kontekście już się z nią zetknęliśmy. Przedmioty i pojęcia podobne mają więcej wspólnych cech niż przedmioty i pojęcia niepodobne. Gdy możliwe odpowiedzi znacznie się różnią wybór właściwej wymaga odwołania do niewielu informacji przechowywanych w pamięci. Natomiast jeżeli możliwe pytania są do siebie zbliżone, to rozpoznanie wśród nich dobrej wymaga uprzedniego kodowania wielu informacji dotyczących danego przedmiotu lub pojęcia. Podstawą rozpoznania jak i przypominania jest zaktywizowanie odpowiednich informacji przechowywanych w LTM. Jeżeli informacje te są niedostępne to nie jesteśmy w stanie różnicować podobnych możliwości, a w konsekwencji mamy trudności z przypomnieniem sobie określonych faktów. Wskazówka. W procesie wydobywania informacji z pamięci dobra wskazówka nakierowuje na właściwy obszar ich poszukiwania. Wskazówki są bodźcami ułatwiającymi przywołanie odpowiednich informacji z pamięci; są bodźcami przypominającymi określone zdarzenie. Dobra wskazówka zawęża ilość kojarzących się z nią wyrazów, osób, zdarzeń czy przedmiotów, odpowiada tez ona informacjom przechowywanym w LTM. Uczymy się nie tylko samego materiału, lecz także ogólnego kontekstu, w jakim się on znajduje, oraz przyporządkowanych zdarzeń pojawiających się w tym samym czasie. Zarówno czynniki sytuacyjne, jak i zdarzenia mające miejsce w trakcie zapamiętywania informacji mogą następnie spełniać funkcję wskazówek ułatwiających wydobywanie danych z pamięci. Zależność polegająca na tym, że przypominanie sobie informacji jest łatwiejsze w warunkach, w których ludzie maja dostęp do wskazówek obecnych podczas uczenia się tych informacji nazywa się zasada specyficzności kodowania.. Niektóre wskazówki powstają spontanicznie i maja charakter wewnętrzny. Wydobywanie informacji z pamięci jest łatwiejsze wówczas, gdy jesteśmy w takim samym nastroju, bądź stanie psychicznym, w jakim byliśmy podczas ich zapamiętywania. Uświadomienie sobie tych zależności może działać otrzeźwiająco, wpływając na organizowanie warunków przygotowania się np. do egzaminu. Podobne zależności dotyczą nastroju: jeżeli ucząc się czegoś czujesz się dobrze, łatwiej i lepiej przypomnisz to sobie, będąc w nastroju dobrym. Jeżeli przypominając sobie jakieś informacje, znajdujesz się w otoczeniu różniącym się od tego, w którym ja zapamiętywałeś, spróbuj zorganizować sobie „środowisko” za pomocą wizualizacji ; umiejętność dostarczenia sobie wyobrażeniowych wskazówek imitujących otoczenie, w którym uczyłeś się danego materiału, korzystnie wpływa na jego wydobywanie. Jeżeli nie potrafisz sobie czegoś przypomnieć – spróbuj ponownie, a później raz jeszcze. Wzrastająca z czasem  zdolność wydobycia informacji z pamięci, pojawiająca się pomimo braku informacji zwrotnych, nazywa się hipermnezją. Występowanie hipermnezji wynika z tego, że za każdym razem, kiedy usiłujemy przywołać z pamięci dana informacje, przypominamy sobie jej różne aspekty, które następnie są wykorzystywane jako wskazówki umożliwiające jej wydobycie.